Coraz częściej pracodawcy mają do czynienia z pracownikami, którzy jednocześnie pełnią służbę wojskową w tym rodzaju sił zbrojnych. Problematyczne bywa dla nich ustalenie, jakie uprawnienia przysługują żołnierzom WOT, jakie ich wnioski powinni uwzględnić, czy mają za czas ich nieobecności w pracy wypłacać wynagrodzenie etc.Poniżej postaramy się syntetycznie omówić sytuację pracodawcy zatrudniającego żołnierza WOT.
W jaki sposób pełni się służbę wojskową w WOT?
Zwykle okres służby wynosi od roku do 6 lat. Rozpoczyna się ona podstawowym szkoleniem, które żołnierz odbywa albo jednorazowo (16 dni) albo w trybie weekendowym (8 dwudniowych szkoleń). Po okresie szkolenia służbę pełni się przede wszystkim rotacyjnie, wedle opracowanego przez dowódcę jednostki planu, co najmniej raz w miesiącu przez okres 2 dni, przy czym przynajmniej w założeniach służba taka powinna być pełniona przede wszystkim w dniach wolnych od pracy. O planie tym żołnierz – pracownik powinien powiadomić swojego pracodawcę. Poza służbą rotacyjną, żołnierz WOT pozostaje poza jednostką wojskową w gotowości do ewentualnego stawienia się w niej na rozkaz. Elementem służby w WOT są jednak także liczne szkolenia żołnierzy, w wymiarze przynajmniej 36 dni w roku.
Ochrona stosunku pracy żołnierza WOT
Pracodawcy muszą uwzględnić, że w przypadku pracownika odbywającego czynną służbę wojskową (a więc także służbę w WOT) obowiązuje zakaz rozwiązania z nim umowy – od momentu doręczenia pracownikowi karty powołania do tej służby, do momentu jej odbycia. Wyjątki od tej zasady są dwa. Rozwiązanie umowy możliwe jest w razie podstaw do dyscyplinarki, a także w razie upadłości lub likwidacji zakładu pracy. Co więcej jeżeli w dniu doręczenia pracownikowi karty powołania do służby czynnej znajduje się on już w okresie wypowiedzenia, który upływa po tym dniu, staje się ono bezskuteczne. Umowa może się wówczas rozwiązać tylko na wyraźne żądanie pracownika. Te uprawnienia nie powstają jedynie wówczas, gdy służba czynna ma polegać na odbyciu jednodniowych ćwiczeń.
Umowa na okres próbny z żołnierzem WOT
Jeżeli w dniu powołania pracownika do służby czynnej jest on zatrudniony na podstawie umowy o pracę na okres próbny, a okres ten upływa już po tym dniu, umowa z mocy prawa uznana zostanie za umowę o pracę na czas nieokreślony. Ten skutek nie powstanie, jeżeli służba czynna ma polegać na odbyciu jednodniowych ćwiczeń.
Zwolnienie od pracy
W związku z powołaniem do czynnej służby wojskowej żołnierzowi WOT przysługuje na jego wniosek zwolnienie od pracy w wymiarze jednego dnia, bez prawa do wynagrodzenia. Zwolnienie to nie przysługuje, jeżeli karta powołania zobowiązuje żołnierza do natychmiastowego stawiennictwa. W przypadku, gdyby żołnierz WOT pełnił służbę rotacyjnie nieprzerwanie przez okres co najmniej 30 dni – po tym okresie przysługuje mu także jednodniowe, niepłatne zwolnienie z pracy. Także i to zwolnienie jest udzielane na wniosek zainteresowanego.
Służba w WOT a staż pracowniczy
Okres pełnienia służby rotacyjnie wlicza się do zakładowego stażu pracy, jeżeli w okresie 30 dni od zwolnienia z czynnej służby podejmie pracę u dotychczasowego pracodawcy. Jeżeli w okresie 30 dni od zwolnienia z czynnej służby pracownik podejmie pracę po raz pierwszy albo u innego pracodawcy – czas odbywania tej służby (ale tylko okres pełnienia tej służby rotacyjnie) wlicza się do okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy – z wyjątkiem uprawnień przysługujących wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego podjął pracę.
Pracownikowi, który podjął pracę po upływie trzydziestu dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej, czas odbywania tej służby (ale tylko okres pełnienia tej służby rotacyjnie) wlicza się do okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem uprawnień przysługujących wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego podjęli pracę.Termin 30-dniowy uważa się za zachowany, gdy pracownik nie mógł podjąć pracy z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy (np. z powodu choroby). Okres pełnienia służby rotacyjnie wynika z zaświadczenia, jakie żołnierz otrzymuje od dowódcy swojej jednostki.
Urlop bezpłatny na czas terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie
Na czas pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego. W czasie trwania tego urlopu pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia. Okres tego urlopu jest wliczany do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, w tym wymiar urlopu wypoczynkowego za dany rok.
Odprawa pieniężna od pracodawcy
Odprawa pieniężna dla pracownika powołanego do terytorialnej służby wojskowej jest wypłacana przez pracodawcę i przysługuje ona w wysokości 2-tygodniowego wynagrodzenia obliczanego jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Nie przysługuje w razie ponownego powołania do tej samej służby.
Odprawę wypłaca pracodawca. Może się jednak ubiegać do właściwego ze względu na swoją siedzibę szefa wojewódzkiego sztabu wojskowego o rekompensatę. Termin na złożenie takiego wniosku – do 90 dni od dnia zwolnienia żołnierza z pełnienia terytorialnej służby rotacyjnie. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające poniesione koszty.
Pracodawca może się także ubiegać o rekompensatę kosztów (bez kwot wynagrodzenia) poniesionych przez niego z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony nowego pracownika w celu zastępstwa żołnierza WOT lub z tytułu powierzenia tego zastępstwa innemu pracownikowi zatrudnionemu dotychczas u tego pracodawcy.
Zwolnienie na czas kursów i szkoleń specjalistycznych
Żołnierze pełniący terytorialną służbę wojskową mogą być także kierowani do odbycia specjalistycznych kursów i szkoleń. Żołnierzowi będącemu pracownikiem przysługuje zwolnienie z pracy na czas niezbędny do odbycia zajęć (z uwzględnieniem czasu koniecznego na dojazd) oraz wynagrodzenie w pełnej wysokości za czas zwolnienia z pracy z powodu odbywania zajęć.
Pracodawca może się ubiegać o zwrot kosztów związanych z wynagrodzeniem żołnierza skierowanego na kurs lub szkolenie. Przedstawia w tym celu właściwemu WKU naliczenie kwot wydatków na wynagrodzenie, rozliczenie wypłaconych wynagrodzeń oraz kopię umowy z pracownikiem.