W wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów pojawił się nowy projekt. Rząd planuje na nowo napisać przepisy regulujące prowadzenie przez związki zawodowe sporów zbiorowych z pracodawcami. Aktualnie obowiązujące liczą sobie już ponad 30 lat.
Czas na zmiany
Możliwość prowadzenia przez związki zawodowe rokowań z pracodawcami, w szczególności w celu rozwiązania sporów zbiorowych, jest ich prawem zagwarantowanym Konstytucją RP. Trzydziestoletni okres obowiązywania przepisów, które określają zasady prowadzenia tych sporów ujawnił jednak parę ich mankamentów, które utrudniają ich stosowanie w praktyce, jak choćby to, że przepisy milczą na temat tego, jak długo spór zbiorowy może istnieć. Z tego względu nierzadko zdarzają się przypadki, że u uzwiązkowionych pracodawców spory zbiorowe trwają i po kilka lat.
Czego może obecnie, a czego będzie mógł w przyszłości dotyczyć spór zbiorowy?
Zgodnie z obecnymi przepisami spór dotyczyć może warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach zawodowych. Spór nie może dotyczyć indywidualnych roszczeń pracowników, zwłaszcza takich, które mogą być dochodzone przed sądami powszechnymi.
Planuje się szerzej określić dopuszczalny przedmiot sporu zbiorowego, tak aby definiować go jako spór o zbiorowe prawa lub wolności związkowe, a także o zawodowe, ekonomiczne lub socjalne zbiorowe interesy lub prawa związane z wykonywaniem pracy.
Wspólna reprezentacja związkowa
Obecnie przepisy nie nakładają na związki zawodowe (jeżeli u pracodawcy działa więcej niż jedna zakładowa organizacja związkowa) obowiązku tworzenia wspólnej reprezentacji, jak też brania udziału w sporze zainicjowanym przez inną organizację. Zdarza się więc niekiedy, że spory dotyczące tych samych kwestii są wszczynane oddzielnie przez różne organizacje, co może prowadzić do jednoczesnego prowadzenia w tym samym zakładzie kilku sporów mających ten sam przedmiot.
Nowe przepisy próbują temu zaradzić. Planowane jest bowiem zobowiązanie organizacji związkowych do tworzenia wspólnej reprezentacji w celu prowadzenia rokowań z pracodawcą oraz wprowadzenie warunku, aby w takiej reprezentacji brała udział co najmniej jedna organizacja, która ma przymiot reprezentatywnej.
Legalność referendum strajkowego pod kontrolą sądu
W odróżnieniu od aktualnych przepisów nowe mają umożliwić pracodawcy wystąpienie do sądu z wnioskiem o zbadanie, czy przeprowadzone przez związki głosowanie w celu ogłoszenia strajku nie narusza przepisów. Wniosek w tej sprawie będzie mogła złożyć także organizacja związkowa. Z wnioskiem do sądu będzie można wystąpić w okresie pomiędzy ogłoszeniem strajku a terminem jego rozpoczęcia. Do czasu prawomocnego zakończenia postępowania sądowego w tej sprawie, strajk nie będzie mógł się rozpocząć. Przepisy zobowiązać mają sądy do szybkiego procedowania w tych sprawach, co do zasady bowiem w każdej instancji orzeczenie będzie musiało być wydane w terminie 14 dni.
Limity czasowe sporu zbiorowego
Jak już wcześniej wskazaliśmy, obecnie spór zbiorowy może ciągnąć się praktycznie w nieskończoność. Wedle nowych przepisów spór trwać będzie mógł do 9 miesięcy od dnia, w którym pracodawca nie uwzględnił żądań związków. Obie strony sporu będą mogły jednak porozumieć się co do przedłużenia tego okresu – nie więcej jednak niż o kolejne 3 miesiące. Do czasu trwania sporu nie będzie się wliczać okresu trwania postępowania sądowego w celu kontroli legalności referendum strajkowego. Jeżeli w tym terminie strony nie zawrą porozumienia kończącego spór albo nie sporządzą protokołu rozbieżności, a następnie nie zostanie przeprowadzone głosowanie w sprawie ogłoszenia strajku i nie zostanie ogłoszony strajk – spór wygaśnie.
To kilka z najistotniejszych zmian, jakie są procedowane. Projekt aktualnie znajduje się w fazie konsultacji publicznych, stąd oczywiście ostateczny kształt przepisów może się różnić od obecnie udostępnionych.
