Plany przyjęcia ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych, o którym pisaliśmy już na tym blogu (klik) ma się wiązać z jednoczesną zmianą przepisów ustawy o związkach zawodowych.
Kontrowersje
Propozycja Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej budzi w środowisku prawniczym kontrowersje, a to ze względu na nadanie organizacjom związkowym daleko idących uprawnień.
W dniu 15 czerwca 2024 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt ustawy o nr UC34. W art. 37 projektu przewidziano dodanie do ustawy o związkach zawodowych art. 281 k.p. o następującej treści:
„Art. 281.
1. Pracodawca zapewnia dostęp do zakładu pracy lub innego miejsca wyznaczonego przez pracodawcę do wykonywania pracy osobom niezatrudnionym przez tego pracodawcę, które są przedstawicielami:
1) zakładowej organizacji związkowej, która swym działaniem obejmuje tego pracodawcę,
2) związku zawodowego, którego członkami są osoby wykonujące pracę zarobkową na rzecz tego pracodawcy.
2. Osoba korzystająca z prawa dostępu jest zobowiązana przestrzegać wewnętrznych przepisów obowiązujących u danego pracodawcy. Korzystanie z prawa dostępu nie może powodować utrudnień w należytym wykonywaniu pracy.”
Za naruszenie przez pracodawcę powyższego nakazu ma grozić wytoczenie sprawy karnej, która może zakończyć się nałożeniem kary grzywny lub ograniczenia wolności. Obecny kształt omawianej propozycji ma realizować postulaty wysuwane przez związkowców, a także zapewnić zgodność z zapisami dyrektywy 2022/2041, w myśl której państwo ma ułatwiać przedstawicielom związków zawodowych dotarcie do pracowników, co w efekcie ma pozytywnie wpłynąć na promowanie rokowań zbiorowych.
Dostęp bez podania powodu
Praktyczny problem nowelizacji sprowadza się do przyznania nieograniczonych kompetencji przedstawicielom związkowym do wkroczenia na teren zakładu pracy. Jest to skutkiem nieokreślenia celu dostępu do zakładu pracy, który to dostęp może uzyskać w zasadzie każdy, kto uzyska upoważnienie od związku. Podnoszone są argumenty, że obecny kształt przepisu wykracza daleko poza realizację celu jakim ma być promocja rokowań zbiorowych. Upoważniona przez związek osoba może bowiem wkroczyć na teren zakładu pracy np. chociażby ze względu na chęć uczestniczenia w strajku czy agitacji, pomimo, że nie jest ona pracownikiem danego zakładu. Art. 281 w żadnym miejscu nie ogranicza tego uprawnienia do konkretnej grupy podmiotów, jej liczebności, sytuacji, czy miejsca.
Pracodawca nie będzie mieć zatem możliwości domagać się od upoważnionej osoby przedstawienia powodu, dla którego dostęp do zakładu ma zostać udzielony. Środowisko prawnicze podnosi, że wprowadzenie nowelizacji w tym kształcie nie jest konieczne. Żadna z konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy nie wymaga stworzenia norm pozwalających na nieograniczony dostęp do zakładu pracy każdej upoważnionej do tego przez związek osobie. Co warte podkreślenia, zbliżone przepisy ochronne już istnieją w ustawie o związkach zawodowych – art. 35 ust. 1 lit. 2 zabrania utrudniania wykonywania działalności związkowej prowadzonej zgodnie z przepisami ustawy.
Projekt znajduje się obecnie w fazie uzgodnień. Planowaną datę wejścia ustawy w życie oznaczono na 1 stycznia 2025 r.
