Dla zainteresowanych archeologią prawniczą, kilka słów o tym, jak przepisy obowiązujące w Polsce po 1945 r. regulowały okres wypowiedzenia bezterminowej umowy o pracę.
Czasy przedkodeksowe
Przed wejściem w życie przepisów znanego nam do dzisiaj Kodeksu pracy (tj. przed 1 stycznia 1975 r.) stosunki pracy w Polsce regulowane były przez wiele, fragmentarycznych niekiedy przepisów. Część z nich uchwalona została jeszcze w Polsce przedwojennej.
Tak właśnie było z przepisami regulującymi zasady zawierania i rozwiązywania umów o pracę. Kwestie te regulowały dwa rozporządzenia Prezydenta RP uchwalone jeszcze w 1928 roku. Uchwalono dwa akty prawne, ponieważ jeden z nich dotyczył umów o pracę pracowników umysłowych, a drugi – robotników.
W przypadku tych pierwszych prawo przewidywało dla obu stron stosunku pracy jednolity, trzymiesięczny okres wypowiedzenia, nie był on uzależniony – jak to jest dziś – od stażu pracy pracownika.
W przypadku robotników przepisy przewidywały dwutygodniowy okres wypowiedzenia bezterminowej umowy o pracę. Dopuszczały też one wyraźnie możliwość umówienia się na dłuższe okresy wypowiedzenia, z tym jednak zastrzeżeniem, że muszą być one równe dla obu stron umowy. Okres wypowiedzenia zawsze kończyć musiał się w sobotę albo w „przyjęty dzień wypłaty”. Co ciekawe – pracodawca mógł umowę rozwiązać także natychmiast, bez okresu wypowiedzenia, jeżeli jednak wypłacił robotnikowi wynagrodzenie za cały okres wypowiedzenia.
Ewolucja kodeksowych reguł wypowiadania bezterminowych umów o pracę
Wraz z wejściem w życie z początkiem 1975 r. Kodeksu pracy reguły rozwiązywania umów o pracę za wypowiedzeniem były już – i nadal są – takie same, bez względu na to, jakiej kategorii pracowników dotyczą. Długość okresu wypowiedzenia bezterminowej umowy o pracę uzależniona została od stażu pracy pracownika i wynosiła:
- 2 tygodnie – jeżeli pracownik zatrudniony był krócej niż 1 rok,
- miesiąc – jeżeli był zatrudniony co najmniej 1 rok,
- 3 miesiące – jeżeli zatrudniony był co najmniej 10 lat.
Na marginesie – od początku obowiązywania Kodeksu pracy odnośnie do umów o pracę na czas określony obowiązywała zasada, że umowa ta podlega wypowiedzeniu, ale tylko pod warunkiem, że zawarta jest na okres dłuższy niż 6 miesięcy i strony wyraźnie dopuściły w jej treści możliwość jej wypowiedzenia. Zasada ta przetrwała aż do roku 2016 – kiedy to na skutek orzeczenia TSUE w polskiej sprawie Nierodzik ustawodawca uchwalił aktualnie obowiązujące reguły wypowiadania terminowych umów o pracę.
My jednak zajmujemy się umowami zawartymi na czas nieokreślony. Opisane wcześniej terminy ich wypowiadania zawarte w pierwotnej wersji Kodeksu pracy przetrwały bez większych zmian aż do roku 1996.
Wtedy to wprowadzono do dziś obowiązującą zasadę, że staż od którego dotyczy długość okresu wypowiedzenia, dotyczy zatrudnienia u aktualnego pracodawcy, a wcześniejsze okresy zatrudnienia uwzględnia się tylko w razie następstwa prawnego nowego pracodawcy w stosunkach pracy nawiązanych przez poprzedniego.
Okresy wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony wynoszą zaś:
- 2 tygodnie – jeżeli pracownik zatrudniony był krócej niż 6 miesięcy,
- miesiąc – jeżeli był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące – jeżeli zatrudniony był co najmniej 3 lata.
Od roku 2016 te same okresy wypowiedzenia i zasady jego liczenia dotyczą także umów o pracę na czas określony.
