Wzmożona ochrona zatrudnienia osób pełniących służbę wojskową przewidziana w ustawie uchwalonej w marcu bieżącego roku nie jest oczywiście żadnym novum, niemniej z uwagi na nowe formy pełnienia tej służby, jakie przewiduje ta ustawa, warto się jej bliżej przyjrzeć.
Na czym polega ochrona?
Zgodnie z art. 303 omawianej ustawy stosunek pracy z osobą powołaną do pełnienia zasadniczej służby wojskowej albo terytorialnej służby wojskowej może być rozwiązany tylko za zgodą pracownika. Zasada ta jednak doznaje wyjątków, ponieważ ochrona nie dotyczy umów o pracę na okres próbny lub umów o pracę zawartych na czas określony, krótszy niż 12 miesięcy. Ponadto, pełnienie służby wojskowej nie chroni przed dyscyplinarnym zwolnieniem pracownika, jak też przed rozwiązaniem umowy o pracę w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy.
Jeżeli okres dokonanego przez pracodawcę albo przez pracownika wypowiedzenia stosunku pracy upłynąć ma już po dniu powołania pracownika do służby zasadniczej albo terytorialnej, wówczas wypowiedzenie to staje się bezskuteczne. Decydujący głos w taki przypadku przypada pracownikowi, może on bowiem jednak zażądać, aby np. wypowiedziana przez niego umowa uległa rozwiązaniu. Warto zwrócić uwagę na ten przepis, zawiera on bowiem dość rzadko stosowaną w prawie pracy konstrukcję bezskuteczności wypowiedzenia z mocy prawa. Zasadą w polskim prawie jest bowiem, że nawet naruszające przepisy prawa czynności zmierzające do zakończenia umowy o pracę są skuteczne.
Kto podlega ochronie przed zwolnieniem?
Jak już wyżej wskazaliśmy, z ochrony korzystają pracownicy powołani do zasadniczej albo do terytorialnej służby wojskowej. Ustawa o obronie Ojczyzny wprowadziła nową formę odbywania służby wojskowej – dobrowolną zasadniczą służbę wojskową. Może się do niej zgłosić każda osoba, która ukończyła 18. rok życia, posiada obywatelstwo polskie, nie była karana za umyślne przestępstwo, ma co najmniej podstawowe wykształcenie i nieposzlakowaną opinię. Osoba przyjęta do tego rodzaju służby przechodzi najpierw 28-dniowe szkolenie podstawowe w jednostce wojskowej (chyba, że już wcześniej składała przysięgę wojskową) oraz 11-miesięczne szkolenie specjalistyczne w jednostce wojskowej. W trakcie trwania tego szkolenia nie musi być skoszarowana. Po odbyciu dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej żołnierz może wnioskować o przyjęcie go do zawodowej służby wojskowej albo do tzw. aktywnej rezerwy. W przypadku braku takiego wniosku – żołnierz przenoszony jest do tzw. rezerwy pasywnej.
W przypadku służby terytorialnej osoby przyjęte do niej najpierw przechodzą 16-dniowe szkolenie podstawowe, w uzasadnionych przypadkach może ono być rozłożone na okres 4 miesięcy i odbywane w czasie wolnym od pracy (w tzw. trybie weekendowym). Sama służba terytorialna może trwać od roku do nawet 6 lat. Pełniona ona jest w trybie dyspozycyjnym (tj. poza jednostką wojskową, kiedy to żołnierz jest w gotowości do stawienia się do służby) albo rotacyjnym (w tym drugim przypadku co najmniej raz w miesiącu przez 2 dni w czasie wolnym od pracy żołnierz pełni służbę w wyznaczonym miejscu).
