Coraz częściej pracownicy składają pracodawcom różnego rodzaju wnioski o zwolnienia od pracy w związku z szeroko rozumianymi „sprawami wojskowymi”. Przepisy regulujące kwestię tych zwolnień są rozsiane po różnego rodzaju aktach prawnych, więc często pracodawcy mają problem z ustaleniem, czy zwolnień w konkretnym wypadku muszą udzielać.
W dzisiejszym wpisie postaramy się przedstawić najczęstsze powody, dla których pracownik może wnioskować o zwolnienie.
Wezwanie z wojskowego centrum rekrutacji (dawniej WKU)
Wezwanie to jest obowiązkowe dla pracownika, a pracodawca ma obowiązek udzielić zwolnienia na czas niezbędny do załatwienia sprawy, a więc także na czas dojazdu i powrotu z siedziby organu wojskowego.
Wezwanie takie może otrzymać każda osoba, która podlega obowiązkowi pełnienia służby wojskowej – a więc obywatel polski od ukończenia 18. roku życia, do końca roku, w którym kończy 60 lat, a jeżeli posiada stopień oficerski lub podoficerski – 63 lata.
Za czas zwolnienia pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia od pracodawcy. Pracodawca powinien wystawić zaświadczenie o tym, że pracownik prawa do wynagrodzenia u niego nie zachował. Pracownik ma prawo do zryczałtowanej rekompensaty kosztów od organu wojskowego.
Zwolnienie na czas kwalifikacji wojskowej (czyli najczęściej na czas stawienia się przed wojskową komisją lekarską)
Mężczyźni, którzy ukończyli w danym roku 19. rok życia, ochotnicy i ochotniczki, kobiety posiadające przydatne dla wojska kwalifikacje (np. medyczne, lotnicze, morskie, weterynaryjne, psycholożki, rehabilitantki, tłumaczki) podlegają obowiązkowej kwalifikacji wojskowej. Jest to zwolnienie, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia od pracodawcy.
Urlop bezpłatny dla pracownika szkolącego się w ramach dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej
Pracownikowi, który odbywa szkolenie przewidziane w ramach dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej, pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu bezpłatnego. Dobrowolna zasadnicza służba wojskowa trwa do 12 miesięcy, a w jej ramach przewidziane jest 28-dniowe szkolenie podstawowe oraz szkolenia specjalistyczne.
Urlop bezpłatny na czas pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnej
Pracownik, który pełni terytorialną służbę wojskową rotacyjnie (z wyjątkiem służby jednodniowej pełnionej w czasie lub dniu wolnym od pracy) otrzymuje od pracodawcy urlop bezpłatny. Urlopu tego udziela się na jego wniosek, a jeżeli pracownik został wezwany do natychmiastowego stawiennictwa – na podstawie zawiadomienia szefa wojskowego centrum rekrutacji.
Terytorialsi najpierw przechodzą 16-dniowe szkolenie podstawowe (może się ono odbywać w trybie weekendowym, a więc jest rozłożone na ok. 4 miesiące albo jako jednorazowe szkolenie). Po tym szkoleniu mogą pełnić służbę rotacyjną – a więc co najmniej raz w miesiącu przez 2 dni pełnią ją w wyznaczonym miejscu.
Jednodniowe bezpłatne zwolnienie od pracy dla pracownika – terytorialsa
Pracownik, który pełnił służbę rotacyjnie jednorazowo, przez okres co najmniej 30 dni, ma prawo do jednodniowego, niepłatnego zwolnienia od pracy po odbyciu tej służby.
Dwudniowe zwolnienie bezpłatne dla pracownika powołanego do czynnej służby wojskowej oraz pełniącego służbę w rezerwie
Pracownik powołany do czynnej służby wojskowej (nie dotyczy to żołnierzy zawodowych) albo pełniący służbę w rezerwie ma prawo do dwóch dni bezpłatnego zwolnienia od swojego pracodawcy.
Zwolnienie na czas tzw. świadczeń osobistych na rzecz wojska
Na każdą osobę będącą polskim obywatelem, powyżej 16. roku życia do 60. roku życia, może zostać nałożony obowiązek wykonywania różnych prac doraźnych na rzecz obronności państwa albo np. zwalczania skutków klęsk żywiołowych. Pewne kategorie osób nie podlegają temu obowiązkowi (np. posłowie, senatorowie, kobiety w ciąży, osoby opiekujące się małymi dziećmi etc.).
Na czas niezbędny do wykonywania świadczeń osobistych pracownik otrzymuje zwolnienie od pracy u swojego pracodawcy. Zwolnienie to obejmuje zarówno czas ich wykonywania (co do zasady jednorazowo maks. 12 godzin i nie częściej niż 3 razy do roku), jak też czas dojazdu i powrotu z miejsca ich wykonywania (łącznie nie więcej niż 2 godziny) oraz czas odpoczynku – nie więcej niż 8 godzin i tylko jeżeli świadczenie wykonywano pow. 12 godzin.
Zwolnienie to jest niepłatne – pracownikowi przysługuje należność od tej jednostki, na rzecz której świadczenie było wykonywane. Pracownik może poprosić o zaświadczenie od pracodawcy o wysokości utraconego wynagrodzenia.
