22 maja, 2017

Czy wiesz jak prawidłowo wyliczyć urlop?

Urlop wypoczynkowy to coroczna, ciągła i odpłatna przerwa w świadczeniu pracy, która przysługuje pracownikowi. Ilość przyznanych dni wolnych nie jest taka sama dla wszystkich pracowników. Dziś dowiesz się jak określić ilość przysługujących poszczególnym zatrudnionym dni wolnych.

Wymiar urlopu

Prawo do urlopu w żaden sposób nie jest zależne od rodzaju umowy o pracę. Oznacza to, że nie ma znaczenia czy pracownik jest zatrudniony na umowie na okres próbny, na czas określony, na czas nieokreślony, czy na czas wykonania określonej pracy. Kodeks pracy ściśle uzależnia ilość przysługującego nam urlopu od stażu pracy. I w taki oto sposób, podstawowy wymiar urlopu wynosi 20 dni i odnosi się do pracowników zatrudnionych przez okres krótszy niż 10 lat. Po przepracowaniu tego czasu, pracownik uzyskuje prawo do dodatkowych 6 dni urlopu rocznie i łącznie może on odpoczywać przez 26 dni roboczych. Co bardzo ważne, czas ten jest liczony jako ogólny osobisty staż pracy, a nie okres zatrudnienia u jednego, konkretnego pracodawcy.

Oznacza to, że zmiana pracodawcy nie ma w tym przypadku żadnego znaczenia. Taka sama ilość dni urlopowych przysługuje zatrudnionemu, który zmienia miejsce pracy co roku, jak i osobie, która przez całe swoje zawodowe życie pracuje w jednej firmie. Ważne jest również, że zgodnie z obowiązującymi przepisami okres ten jest liczony bez względu na przerwy w zatrudnieniu. Sposób ustania poprzednich stosunków pracy również nie ma najmniejszego znaczenia (w szczególności zwolnienie dyscyplinarne nie rodzi po stronie pracownika dodatkowych negatywnych konsekwencji).

Czas zatrudnienia, a lata nauki

Omawiana powyżej przesłanka stażu pracy to jednak nie wszystko. Ustawodawca uznał, że na uprawnienia urlopowe powinien wpływać również okres nauki. W związku z tym do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, należy również doliczyć czas zdobywania wykształcenia. I tak pracownik posiadający świadectwo ukończenia szkoły może doliczyć do stażu pracy odpowiedni okres, uzależniony od rodzaju ukończonej szkoły. W przypadku zatem:

  • ukończenia zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – jest to okres przewidziany programem nauczania, nie dłuższy jednak niż 3 lata;
  • ukończenia średniej szkoły zawodowej – jest to okres przewidziany programem nauczania nie dłuższy niż 5 lat;
  • ukończenia średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – jest to okres 5 lat;
  • ukończenia średniej szkoły ogólnokształcącej – jest to okres 4 lat;
  • ukończenia szkoły policealnej – jest to okres 5 lat;
  • ukończenia szkoła wyższej – jest to okres 8 lat.

Ostatni z wymienionych powyżej rodzaju szkół jest kreślony obszernie. Ustawodawca nie różnicuje sytuacji absolwentów studiów magisterskich oraz licencjackich. Nie ma też znaczenia, czy pracownik kończył studia w trybie dziennym czy zaocznym. Należy również pamiętać, że wskazane okresy nie podlegają sumowaniu. Wyliczając staż pracy uwzględniamy tylko jeden okres wynikający z ostatniego, zakończonego etapu edukacji. Zatem w przypadku pracownika, który po ukończeniu liceum ogólnokształcącego poszedł na studia magisterskie, do stażu pracy doliczymy nie 12 lat (4 + 8), a jedynie 8 lat, w związku z ukończeniem studiów.

Nauka w okresie zatrudnienia

W przypadku osób, które pracowały i uczyły się jednocześnie, wybieramy rozwiązanie najbardziej korzystne dla pracownika. Do stażu pracy wliczamy więc, alternatywnie, albo okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, liczbę lat związaną z okresem nauki.

Przykładowo, dla osoby która pozostawała w stosunku pracy przez 5 lat w czasie studiów, korzystniejsze będzie wliczenie do stażu pracy okresu 8 lat z tytułu ukończenia szkoły wyższej. Nie zaś 5 lat faktycznie w tym czasie przepracowanych.

Urlop proporcjonalny

Sytuacja nieco się komplikuje, jeżeli pracownik jest zatrudniony po raz pierwszy. Zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy, prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego nabywa się z upływem każdego miesiąca pracy w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu, który przysługiwałby po przepracowaniu roku. Niemniej jednak, problematyczne może być ustalenie dnia, w którym następuje nabycie prawa do pierwszego urlopu. Generalnie przyjmuje się, że pracownik nabywa prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego z upływem dnia bezpośrednio poprzedzającego upływ pierwszego miesiąca od nawiązania stosunku pracy. Przykładowo, pracownik zatrudniony 17 maja 2017 roku nabywa prawo do urlopu 16 czerwca 2017 roku w wymiarze 1 i 2/3 dnia (tyle bowiem wynosi 1/12 z 20 dni).

Kiedy więc nabywa się prawo do wyższego urlopu?

Przy liczeniu stażu pracy nie należy patrzeć na rok kalendarzowy, lecz upływ pełnych 10 lat pracy. W związku z tym ustawodawca przewidział dla pracownika tzw. urlop uzupełniający. Pracownik nabywa do niego prawo po wykorzystaniu urlopu w danym roku jeżeli po tej chwili osiągnie staż pracy uprawniający do wyższego wymiaru urlopu.

Nabycie prawa do urlopu uzupełniającego może być konsekwencją pozostawania w zatrudnieniu albo ukończenia nauki w trakcie danego roku kalendarzowego. Wymiar urlopu uzupełniającego wynosi zasadniczo 6 dni. Jak była o tym mowa powyżej, właśnie o tyle zwiększa się uprawnienie urlopowe pracownika po osiągnięciu odpowiedniego stażu pracy.

Urlop okolicznościowy – dodatkowe dni wolne

Zatrudnionemu przysługuje również tzw. urlop okolicznościowy, który jest  niezależny od ilości dni przysługujących w ramach urlopu wypoczynkowego oraz rodzaju umowy o pracę. Podobnie jak w przypadku urlopu wypoczynkowego, podczas tych dodatkowych dni wolnych, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Jest on udzielany w związku z zaistnieniem szczególnych wydarzeń w życiu pracownika. Urlop okolicznościowy przysługuje zatrudnionemu w wymiarze 1 lub 2 dni roboczych, w zależności od przyczyny jego udzielenia. Zatem uprawnienie do dodatkowych 2 dni wolnego przysługuje w przypadku:

  • ślubu pracownika;
  • urodzenia się jego dziecka;
  • zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy.

Uprawnienie do dodatkowego dnia wolnego będzie pracownikowi przysługiwało w następujących sytuacjach:

  • w razie ślubu dziecka pracownika;
  • zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.

Przepisy nie precyzują, kiedy dokładnie pracownik powinien skorzystać z przysługujących mu dni wolnych. Termin ten powinien jednak mieć bezpośredni związek ze wskazanymi wydarzeniami. Podczas urlopu okolicznościowego możliwe jest więc zajęcie się formalnościami związanymi ze ślubem lub pogrzebem. Rzecz jasna czynności tych pracownik może dokonywać w inne dni niż te, w których ślub czy pogrzeb faktycznie się odbędą.