Praca tymczasowa jest formą elastycznego zatrudniania, która zyskuje na popularności w ostatnich latach. Rząd zdecydował się na uporządkowanie przepisów, które ją regulują. Przyjrzyjmy się najważniejszym proponowanym zmianom.
Czym jest praca tymczasowa?
Praca tymczasowa jest specyficzną formą zatrudnienia, w którym występują zawsze jednocześnie trzy podmioty:
- pracownik,
- agencja pracy tymczasowej, oraz
- Klient agencji, czyli tzw. pracodawca użytkownik.
Pracownik tymczasowy formalnie jest zatrudniony przez agencję pracy tymczasowej, która kieruje go do wykonywania pracy u pracodawcy użytkownika. Odbywa się to na podstawie umowy łączącej te podmioty. Z uwagi na stosunkowo luźne relacje pomiędzy wskazanymi podmiotami, praca tymczasowa niejednokrotnie może okazać się lepsza od klasycznego stosunku pracy.
Z jednej strony ta forma zatrudniania pozwala pracodawcom na szybkie przystosowanie się do zmieniających się uwarunkowań ekonomicznych. Zatrudnianie pracowników tymczasowych pozwala na bieżące modyfikowanie struktury zatrudnienia oraz utrzymanie ciągłości pracy przedsiębiorstwa niezależnie od okoliczności. Ponadto, pracodawcy użytkownicy mają możliwość oceny przydatności pracownika pod kątem ewentualnej dłuższej relacji w przyszłości. Wreszcie zatrudnianie pracowników tymczasowych może okazać się prostsze i tańsze. Wszelkie sprawy administracyjne związane z takim zatrudnieniem załatwia agencja (np. związane z opłacaniem składek na ubezpieczenie).
Również pracownicy coraz częściej dostrzegają zalety pracy tymczasowej. Przede wszystkim znalezienie zatrudnienia za pośrednictwem agencji jest stosunkowo łatwe. Pozostałe zalety to możliwość pracy w elastycznych godzinach, sposobność do zdobycia zróżnicowanego doświadczenia oraz mniejsze prawdopodobieństwo nagłego zwolnienia (przypomnijmy, że stosunek pracy z agencją trwa nawet pomimo zakończenia pracy na rzecz danego pracodawcy użytkownika). Taka forma zatrudnienia to szansa dla osób młodych (np. studentów), osób bezrobotnych w starszym wieku czy osób, które były z rynku pracy wyłączone na dłuższy czas (np. z uwagi na korzystanie z urlopu wychowawczego).
Według danych statystycznych, w 2014 roku na podstawie umowy o pracę tymczasową zatrudnionych było już ponad milion Polaków. Natomiast liczba agencji pracy tymczasowej, które funkcjonują w naszym kraju już w 2015 roku przekroczyła 6 tysięcy.
Co zmieni się od czerwca?
Przejdźmy teraz do omówienia istotnych zmian, które w najbliższym czasie wprowadzi ustawodawca. Mowa jest tutaj o ustawie z dnia 7 kwietnia 2017 r.o zmianie ustawy o pracownikach tymczasowych oraz niektórych innych ustaw. Celem wprowadzanej nowelizacji jest uporządkowanie funkcjonujących uregulowań oraz przeciwdziałanie nadużyciom na rynku pracy tymczasowej. Co ważne, część przepisów będzie obowiązywać już od początku czerwca 2017 roku.
Z punktu widzenia pracodawców użytkowników, którzy regularnie powierzają pracownikom tymczasowym określone prace najważniejsze mogą okazać się ograniczenia w korzystaniu z takiej praktyki. Już obecnie pracodawcy użytkownicy są objęci ograniczeniami, przeciwdziałającymi zastępowaniu pracowników na etacie, pracownikami tymczasowymi. Polegają one na zakazie powierzania wykonywania pracownikom tymczasowym pracy na stanowiskach, na których dochodziło do zwolnień z przyczyn niedotyczących pracownika. Jeżeli więc w okresie ostatnich 3 miesięcy poprzedzających przewidywany termin rozpoczęcia wykonywania pracy tymczasowej na takim stanowisku, wykonywał ją pracownik, który został zwolniony z przyczyn jego niedotyczących – nie może ono zostać zapełnione z wykorzystaniem agencji pracy tymczasowej.
Na mocy nowelizacji sformułowanie „stanowisko pracy” zostanie zamienione na „praca tego samego rodzaju co praca wykonywana przez pracownika pracodawcy użytkownika”. Ta subtelna zmiana będzie miała istotne znaczenie praktyczne. W uzasadnieniu projektu ustawy czytamy, że modyfikacja przepisu ma na celu zwalczenie praktyki obchodzenia regulacji ustawowej poprzez zatrudnianie pracowników tymczasowych do wykonywania takiej samej pracy jak praca, którą wykonywał zwolniony pracownik, lecz na innym bądź zbliżonym nazwą stanowisku pracy. Od czerwca taka praktyka będzie niezgodna z prawem.
Ograniczenie czasowe będzie dotyczyć pracownika, a nie agencji
Być może nawet istotniejszym ograniczeniem będzie zmienione uregulowanie dotyczące czasu świadczenia pracy tymczasowej. Zgodnie z nowelizacją, praca tymczasowa nie będzie mogła być świadczona dłużej niż przez 18 miesięcy w ciągu kolejnych 36 miesięcy. Co istotne jednak, to ograniczenie odnosić się będzie do konkretnych zatrudnionych osób. Nie będzie zatem dopuszczalne zatrudnienie tej samej osoby przez 18 miesięcy na podstawie umowy z jedną agencją pracy tymczasowej, a następnie przez kolejne 18 miesięcy za pośrednictwem innej agencji. To istotne ograniczenie dla podmiotów, które obecnie takie praktyki stosują. Po upływie 18 miesięcy zatrudnienia staną oni przed dylematem. Istnieje oczywiście możliwość zatrudnienia danej sprawdzonej osoby na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. W przeciwnym razie będzie konieczne zatrudnienie innego pracownika tymczasowego.
Ochrona pracowników tymczasowych
Nowelizacja wprowadza również przepisy mające na celu ochronę stron stosunku pracy tymczasowej. Odnośnie do osób zatrudnionych w ten sposób, istotną zmianą jest wprowadzenie obowiązku przedstawienia informacji o zasadach wynagradzania pracowników oraz o wewnętrznych regulacjach dotyczących wynagradzania przez pracodawcę użytkownika. Przekazanie tych informacji agencji będzie obowiązkowe. Na jej wniosek możliwe będzie ponadto uzyskanie wglądu w odpowiednie regulacje. Ma to na celu zapewnienie podobnych warunków pracy i wynagrodzenia dla pracowników na etacie, zatrudnionych bezpośrednio przez pracodawcę użytkownika oraz dla pracowników tymczasowych.
Dodatkowe uprawnienia zostaną również przyznane pracownicom tymczasowym będącym w ciąży. W sytuacji, gdy są one stronami umowy, która ma wygasać po upływie trzeciego miesiąca ciąży, będą one podlegały automatycznemu przedłużeniu do dnia porodu. Takie uregulowanie będzie miało istotny wpływ na uprawnienia takich pracownic, w szczególności dotyczących otrzymanie zasiłku macierzyńskiego.
Nowelizacja nakłada również na pracodawcę użytkownika obowiązek prowadzenia ewidencji osób wykonujących pracę tymczasową na podstawie umowy o pracę oraz umowy prawa cywilnego. Ewidencja zawierać będzie informacje o dacie rozpoczęcia i dacie zakończenia wykonywania takiej pracy w okresie obejmującym 36 kolejnych miesięcy. Cel przepisu jest prosty – ewidencjonowanie pracy pracowników tymczasowych ułatwi pracodawcy użytkownikowi przestrzeganie przepisów dotyczących limitów czasowych korzystania z pracy tymczasowej świadczonej przez tę samą osobę. Ponadto, dzięki wprowadzeniu tego obowiązku łatwiejsze będzie w przyszłości kontrolowanie pracodawców użytkowników przez Państwową Inspekcję Pracy. Ewidencja będzie przechowywana przez okres jej prowadzenia i przypadający bezpośrednio po nim okres 36 miesięcy.
Podsumowanie
Bez wątpienia wchodzące w życie zmiany są istotne. Mogą one ograniczyć wykorzystywanie pracy tymczasowej i przedsiębiorcy muszą być świadomi nowych ograniczeń. Należy również mieć na względzie, że wraz ze zmianą przepisów, Państwowa Inspekcja Pracy ma niebawem uzyskać dodatkowe uprawnienia kontrolne, mające na celu ich realizację. Celem ułatwienia nadzorowania pracy agencji już teraz wprowadzony został obowiązek posiadania przez nie biur lub lokali.
