Obniżenie wieku emerytalnego zwiększy grono pracowników, którym przysługuje wcześniejsza ochrona przedemerytalna. Tłumaczymy na przykładach, jak to liczyć.
Emerytura dla kobiet od 60. i mężczyzn 65. roku życia
Już 1 października 2017 r. wchodzi w życie ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw [(Dz.U. z 2017 r. poz. 38) dalej jako „ustawa” lub „ustawa nowelizująca”] , która wprowadza nowy wiek emerytalny, tj. 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn. Pierwszymi osobami, które będą uprawnione do zakończenia aktywności zawodowej w tym wieku będą kobiety urodzone w 1957 r. oraz mężczyźni urodzeni w 1952 r.
Ustawa nowelizująca uchyla przepisy określające obowiązującą dotychczas ścieżkę dojścia do wieku emerytalnego 67 lat. Od 1 października 2017 r. zatem o emeryturę będą mogły się starać wszystkie kobiety mające więcej niż 60 lat oraz mężczyźni mający więcej niż 65 lat, a także osoby, które nabyły prawo do świadczenia kompensacyjnego czy emerytury pomostowej.
Jak to wygląda w praktyce?
W związku z wprowadzonymi zmianami dotyczącymi wieku emerytalnego, ustawa nowelizująca przewiduje także szczególne zasady ochrony przedemerytalnej. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 39 Kodeksu pracy (dalej również jako k.p.) wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest niedopuszczalne w przypadku pracownika, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Ustawa stanowi w art. 28, że:
Pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy są objęci ochroną stosunku pracy wynikającą z art. 39 K.p. lub osoby, które byłyby objęte taką ochroną, jeżeli w tym dniu pozostawałyby w stosunku pracy, od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy korzystają z ochrony stosunku pracy, o którym mowa w tym przepisie, do osiągnięcia wieku emerytalnego wynikającego z przepisów ustawy zmienianej w art. 1 niniejszej ustawy w dotychczasowym brzmieniu.
Cytowany przepis ma zastosowanie do osób, które jeszcze przed 1 października 2017 r. rozpoczęły korzystanie z ochrony przedemerytalnej lub, które korzystałyby z takiej ochrony, gdyby pozostawały w stosunku pracy. W związku z obniżeniem wieku emerytalnego, gros pracowników już z dniem wejścia w życie nowych przepisów wejdzie w nowy wiek emerytalny albo też nabędzie prawo do emerytury wcześniej. Ażeby nie skrócić tym osobom okresu ochronnego ustawodawca przewidział, że korzystać one będą z ochrony przedemerytalnej do osiągnięcia wieku emerytalnego na podstawie przepisów dotychczasowych (obowiązujących przed 1 października br.).
Przyspieszona emerytura – przykłady
Kobieta urodzona 14 marca 1957 r.
Wg przepisów obowiązujących do 30 września br., kobieta byłaby uprawniona do emerytury w wieku 61 lat i 5 miesięcy – na emeryturę mogłaby przejść 14 sierpnia 2018 r. Ochronie przedemerytalnej podlega zatem już od 14 sierpnia 2014 r. Począwszy od 1 października 2017 r. kobieta ta może przejść na emeryturę już 1 października 2017 r. Okres przysługującej jej ochrony przedemerytalnej nie zakończy się jednak z dniem 1 października br., ale zostaje wydłużony do 14 sierpnia 2018 r.
Mężczyzna urodzony 14 marca 1957 r.
Wg przepisów aktualnie obowiązujących, do 30 września 2017 r. mężczyzna byłby uprawniony do emerytury w wieku 67 lat – na emeryturę mógłby przejść 14 marca 2024 r. co oznacza, że wszedłby w okres ochrony przedemerytalnej 14 marca 2020 r. Na podstawie znowelizowanych przepisów pracownik osiągnie wiek emerytalny 14 marca 2022 r. (więcej niż cztery lata od wejścia w życie ustawy). Zatem okres ochronny obejmie go zgodnie z przepisem art. 39 Kodeksu pracy, tj. od 14 marca 2018 r.
Warto zwrócić także uwagę na art. 29 ust. 1 ww. ustawy stanowiący, że pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy nie są objęci ochroną stosunku pracy wynikającą z art. 39 K.p. i osiągną wiek emerytalny wynoszący dla kobiet 60 lat i dla mężczyzn 65 lat przed upływem 4 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, podlegają ochronie stosunku pracy, o której mowa w tym przepisie, przez okres 4 lat, licząc od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, także wówczas, gdy upływ tego okresu przypadnie po osiągnięciu wieku 60 lat przez kobiety i wieku 65 lat przez mężczyzn.
Powyższe dotyczy zatem pracowników (oraz osoby nie pozostające w stosunku pracy), którzy w dniu 1 października br. nie są jeszcze objęci ochroną przedemerytalną, ale osiągną wiek emerytalny (60 lat w przypadku kobiet; 65 lat w przypadku mężczyzn) przed 1 października 2021 r. Taka grupa osób będzie podlegała ochronie przez okres 4 lat, licząc właśnie od dnia wejścia w życie nowelizacji ustawy.
Ochrona przedemerytalna – przykłady
Kobieta urodzona 10 sierpnia 1960 r.
Wg przepisów obowiązujących do 30 września br., kobieta byłaby uprawniona do emerytury w wieku 62 lat i 7 miesięcy – na emeryturę mogłaby przejść 10 marca 2023 r. (okres ochronny rozpocząłby się dla niej 10 marca 2019 r.). Począwszy od 1 października 2017 r. kobieta ta może przejść na emeryturę już 10 sierpnia 2020 r. Oznacza to objęcie jej ochroną przedemerytalną już z dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej. Okres przysługującej jej ochrony przedemerytalnej nie zakończy się jednak z dniem 10 sierpnia 2020 r., ale dopiero z dniem 1 października 2021 r.
Mężczyzna urodzony 10 sierpnia 1960 r.
Wg przepisów obowiązujących do 30 września br., mężczyzna byłby uprawniony do emerytury w wieku 67 lat – na emeryturę mógłby przejść 10 sierpnia 2027 r. (okres ochronny rozpocząłby się dla niego 10 sierpnia 2023 r.). Począwszy od 1 października 2017 r. mężczyzna może przejść na emeryturę 10 sierpnia 2025 r., co oznacza objęcie go ochroną przedemerytalną na normalnych zasadach, tj. od 10 sierpnia 2025 r.
W każdym przypadku, gdy pracodawca chce wypowiadać umowę o pracę na czas nieokreślony pracownika przynajmniej zbliżającego się do wieku emerytalnego, winien sprawdzać czy pracownik ten nie korzysta z ochrony przedemerytalnej na szczególnych zasadach określonych przepisami przejściowymi ustawy nowelizującej.
