Od początku kryzysu ekonomicznego w latach 2007–2009 notuje się znaczny wzrost regulacji sektora finansowego. W niedalekiej przyszłości można się spodziewać wprowadzenia przez organy państwowe ujednoliconych narzędzi do zapewnienia zgodności z prawem działań biznesowych. W związku z tym wzrasta zapotrzebowanie na technologie regulacyjne (RegTech).
Koszty ponoszone przez przedsiębiorstwa w celu przestrzegania określonych regulacji, tzw. compliance, są jednym z ważniejszych elementów w procesie optymalizacji wydatków regulacyjnych. Co do zasady koszty te rosną wraz ze wzrostem regulacji w danej branży. Samo pojęciecompliance oznacza przestrzeganie przez przedsiębiorstwo wiążących je norm prawnych i wytycznych w postaci tzw. miękkiego prawa (np. rekomendacji KNF adresowanych do przedsiębiorców na rynkach finansowych). Jednym z narzędzi umożliwiających sprawne zarządzanie ryzykiem braku zgodności z procesami biznesowymi danego przedsiębiorstwa jest compliance management system (CMS). CMS podlega dynamicznym zmianom dzięki nowym rozwiązaniom oferowanym przez spółki z sektora technologii regulacyjnych (RegTech).
Jak działają technologie regulacyjne
Zdefiniowanie pojęcia RegTech może być trudne z uwagi na dynamiczne zmiany zachodzące w branży nowych technologii. Powszechnie uznaje się, że RegTech to spółka technologiczna lub zbiór określonych narzędzi IT (big data, sztuczna inteligencja, blockchain) bazujących na nowych rozwiązaniach technologicznych. W świetle funkcji, którą spełnia, RegTech określa się jako sposób wykorzystania technologii IT w celu monitorowania i raportowania regulacyjnego oraz zapewniania zgodności działań gospodarczych przedsiębiorstwa z obowiązującymi przepisami prawa. Głównym celem technologii regulacyjnych jest przede wszystkim wzmacnianie zdolności przedsiębiorstw do adaptowania się do nowych przepisów.
Od początku kryzysu ekonomicznego w latach 2007–2009 notuje się znaczny wzrost regulacji obejmujących sektor finansowy. Według danych Amerykańskiego Stowarzyszenia Bankowego w samych Stanach Zjednoczonych wydaje się rocznie około 70 mld USD na obsługę compliance sektora bankowego. Ponadto, gwałtowny rozwój nowych technologii w oferowaniu usług finansowych doprowadził do rozdrobnienia uczestników rynku finansowego i powstania nowych modeli biznesowych opierających się w głównej mierze na działalności outsourcingowej. Przykładowo w 2018 r. europejski ustawodawca wprowadził dyrektywę PSD II, otwierając tym samym sektor bankowy na spółki technologiczne.
Tego typu działania z jednej strony zwiększają możliwości rozwoju nieznanych do tej pory form prowadzenia działalności biznesowej, determinując tym samym stosowanie rozwiązań outsourcingowych. Z drugiej jednak strony komplikują one kwestie odpowiedzialności prawnej podmiotów gospodarczych i prowadzą do zwiększenia ryzyka w zakresie compliance. Widać zatem, że koszty związane z zapewnieniem zgodności prowadzonej działalności z obowiązującymi regulacjami są znaczącym obciążeniem dla instytucji finansowych. W konsekwencji, sektor finansowy jest podatnym gruntem dla rozwoju technologii regulacyjnych.
Przetwarzanie w czasie rzeczywistym
To, czym różni się RegTech od wcześniejszych lub obecnych rozwiązań compliance (w głównej mierze opartych na ręcznym raportowaniu), jest zdolność do przetwarzania danych w czasie rzeczywistym i natychmiastowej reakcji na poszczególne zdarzenia. Nowe regulacje wprowadzane przez ustawodawców i organy nadzorcze, coraz bardziej opierają się na normach techniczno-prawnych, tym samym przybierając postać obowiązków prawnych opartych na metodach ilościowych. Tutaj RegTech może znaleźć zastosowanie w kontekście dostarczania informacji w czasie rzeczywistym. Tego typu podejście pozwoli na szybką reakcję ze strony regulatora i umożliwi natychmiastowe działanie organów państwa w przypadku naruszenia np. norm makroostrożnościowych związanych z sektorem bankowym.
Złożone zasady ustalania wielkości kapitału czy dźwigni finansowej oraz normy płynnościowe poparte przeglądami okresowymi i testami warunków skrajnych, zwiększają zapotrzebowanie na rozwiązania RegTech. Na tym polu mogą się sprawdzić rozwiązania typu big data oferowane przez wiele podmiotów IT. W tym kontekście nie bez znaczenia pozostają wytyczne nadzorców bankowych, określające wymogi dotyczące gromadzenia danych i ich właściwej „obróbki”.
Zapotrzebowanie na RegTech będzie wzrastać
Regulacje AML/KYC (Anti-Money Laundering/Know Your Customer – przepisy i wytyczne prawne dotyczące procesu rzetelnej identyfikacji klienta pod względem ryzyka związanego z praniem brudnych pieniędzy) są siłą napędową popytu na rozwiązania RegTech. W szczególności dotyczy to technologii IT automatyzujących procesy zapewniające zgodność, w tym identyfikowanie i raportowanie o podejrzanych transakcjach.
Ważnym elementem w tej dziedzinie jest weryfikacja tożsamości klientów. Szerokie zastosowanie na tym polu może znaleźć biometria i sztuczna inteligencja. Proces związany z identyfikacją tożsamości, weryfikacją dochodów lub źródeł funduszy jest zwykle ustanawiany i wdrażany za pomocą wewnętrznych systemów IT. Coraz więcej instytucji finansowych w tym obszarze korzysta ze sztucznej inteligencji opierającej się na dużych zbiorach danych. Pozwala to na zidentyfikowanie pewnych schematów i kategoryzacji poszczególnych klientów generujących podwyższone ryzyko związane z praniem pieniędzy, np. ze względu na położenie geograficzne.
Biorąc pod uwagę nadmierną regulację określonych sektorów gospodarki, zapotrzebowanie na RegTech będzie wzrastać. Brak zgodności z przepisami oraz modele biznesowe oparte na outsourcingu mogą narazić przedsiębiorców na odpowiedzialność cywilną, administracyjną i karną. Ponieważ ryzyko compliance dotyczy coraz bardziej skomplikowanej analizy danych opartych na metodach ilościowych, w niedalekiej przyszłości można się spodziewać wprowadzenia ujednoliconych narzędzi przez organy państwowe do zapewnienia zgodności działań biznesowych. Co za tym idzie, wdrożenie odpowiednich CMS opartych o technologie regulacyjne może okazać się nieuchronną koniecznością.
