Jednym ze szczególnych uprawnień nadanych działaczom związkowym przez ustawodawcę jest prawo do zwolnienia od pracy zarobkowej na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z ich funkcji związkowej, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Pomimo, że przepis regulujący to uprawnienie obowiązuje już od lat, w dalszym ciągu wzbudza dużo wątpliwości i emocji – zarówno po stronie pracodawców, jak i członków związków zawodowych.
Zwolnienia od pracy i czas pracy działacza związkowego
Wyjaśniamy zatem, że zwolnienie działacza ze świadczenia pracy w celu wykonania doraźnej czynności jest obowiązkowe, o ile zostaną spełnione następujące przesłanki:
- czynność ma charakter doraźny,
- czynność wynika z funkcji związkowej działacza,
- czynność nie może być wykonana w czasie wolnym od pracy.
Tylko, jeśli powyższe okolicznością wystąpią łącznie, działaczowi związkowemu przysługuje prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Uprawnienie to należy interpretować ściśle, a nie rozszerzająco.
Zwolnienie z pracy za wynagrodzeniem, za czas uczestnictwa w szkoleniu?
Zdarza się, że zakładowe organizacje związkowe, powołując się na uprawnienie, o którym mowa domagają się zwolnienia z pracy związanego z udziałem w zaplanowanych uprzednio szkoleniach. Tymczasem Sąd Najwyższy w jednym z orzeczeń wskazał wprost, że kilkudniowe szkolenie organizowane przez związek zawodowy w godzinach przeznaczonych na pracę nie stanowi czynności doraźnej w rozumieniu przepisów ustawy o związkach zawodowych, a pracodawca odmawiając działaczowi związkowemu wynagrodzenia za czas zwolnienia w związku z udziałem w takim szkoleniu nie narusza przepisów prawa. Sąd Najwyższy wyjaśniając jak rozumieć „czynność doraźną” podkreślił m.in., że:
na doraźność składa się element nagłości i krótkotrwałości. Istotnym jest, aby działacz związkowy miał sposobność wykonania czynności, której nie dało się przewidzieć wcześniej, a jest ona ważna z uwagi na pełnienie funkcji związkowej.
Szkolenie o charakterze nadzwyczajnym.
W piśmiennictwie podkreśla się jednak, że szkolenie może mieć charakter nadzwyczajny, który uzasadnia zwolnienie działacza związkowego z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, np. gdy szkolenie odbywa się na terenie zakładu pracy i jest prowadzone przez wykładowcę, który może przeprowadzić je wyłącznie w czasie pracy.
Stanowisko to jednak pozostaje dyskusyjne, tym bardziej, że w wyroku z dnia 30 listopada 2016 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia, rozstrzygając podobną kwestię podkreślił, że wszelka aktywność szkoleniowo-informacyjna powinna być prowadzona w czasie wolnym od pracy.
