Trwają obecnie prace nad zmianą ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, które mają na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego, a także zmierzające do uszczelnienia z tzw. uproszczonej procedury zatrudniania obywateli ze Wschodu tj. na podstawie oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy.
W ubiegłym roku wydano bowiem około 800 tysięcy takich oświadczeń obcokrajowcom, ale tylko 500 tysięcy osób podjęło na ich podstawie pracę. Z racji, że procedura ta nie podlega szczególnej kontroli, wydawanie oświadczeń prowadzi do wielu nadużyć. Obcokrajowcy albo wykorzystują oświadczenia w celu uzyskania wizy pozwalającej na wjazd do Polski, a następnie dalej migrują na Zachód, albo sami padają ofiarą nieuczciwych pośredników pracy, którzy pobierają od nich opłaty za uzyskanie oświadczenia, którego wydanie jest bezpłatne, a po przyjeździe do Polski okazuje się, że pracy nie ma.
Projektowana ustawa ma wprowadzić m.in. dwa nowe typy zezwoleń na pracę. Będą one wydawane przez starostów, a nie wojewodów, jak w przypadku pozostałych typów zezwoleń na pracę, co powinno sprzyjać ich szybkiemu rozpatrzeniu. Pierwszy typ zezwolenia dotyczyć będzie wykonywania prac sezonowych. Pracę na tej podstawie będzie można wykonywać przez okres 8 miesięcy w roku kalendarzowym, w trzech sektorach – rolnictwie, ogrodnictwie i turystyce. Zezwolenie na pracę sezonową będzie dostępne dla wszystkich cudzoziemców, bez względu na obywatelstwo, pod warunkiem uzyskania informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy (tzw. test rynku pracy). Wymogu tego nie będą musieli spełnić obywatele Armenii, Białorusi, Rosji, Ukrainy, Gruzji i Mołdawii. Kontroli będą podlegały warunki zakwaterowania cudzoziemców oraz wysokość ich wynagrodzenia.
Rodzaje prac, które nie zostaną objęte zezwoleniem na pracę sezonową, będą mogły być wykonywane na podstawie zezwolenia na pracę krótkoterminową. Z uzasadnienia projektu nowelizacji wynika, że zezwolenie na pracę krótkoterminową zastąpi niejako dotychczasowe oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy, które od 1 stycznia 2017 r. mają zostać usunięte z porządku prawnego. I tak, zezwolenia na pracę krótkoterminową będą skierowane do obywateli państw, którzy obecnie mogą wykonywać pracę na podstawie oświadczeń tj. obywateli Armenii, Białorusi, Rosji, Ukrainy, Gruzji i Mołdawii. Zezwolenie na pracę krótkoterminową będzie wydawane na czas określony, nie dłuższy niż 6 miesięcy w ciągu roku kalendarzowego. Istotne jest że, w przypadku zezwoleń krótkoterminowych nie będzie wymagane ubieganie się o informację starosty.
O zezwolenie to będą mogły wystąpić podmioty, które m.in. prowadzą działalność gospodarczą przez minimum 12 miesięcy lub zatrudniają co najmniej jednego pracownika na podstawie umowy o pracę, przez okres co najmniej 3 miesięcy. Ponadto zezwolenie na pracę krótkoterminową będzie wydawane, jeżeli wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem, nie będzie niższa od wynagrodzenia pracowników wykonujących w tym samym wymiarze czasu pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku.
Postępowanie w przedmiocie udzielenia ww. zezwoleń będzie, w zależności od tego czy cudzoziemiec przebywa na terytorium Polski czy nie, jedno lub dwuetapowe. Jeżeli Cudzoziemiec będzie przebywał poza terytorium Polski, starosta dokona wpisu wniosku do ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej lub krótkoterminowej i wyda pracodawcy zaświadczenie o dokonaniu tego wpisu. Na podstawie zaświadczenia cudzoziemiec będzie ubiegał się o wizę na wjazd do Polski. Dostęp do ewidencji wniosków będą mieli konsulowie, tym samym umożliwi to im szybką weryfikację zaświadczenia i ograniczy występujące obecnie nadużycia związane z handlem oświadczeniami lub ich fałszowaniem. Po przyjeździe cudzoziemca do Polski, pracodawca przedstawi staroście kopię ważnego dokumentu uprawniającego cudzoziemca do pobytu w Polsce (np. kopię wizy z pieczątką wjazdu) i dopiero wtedy starosta wyda odpowiednie zezwolenie na pracę.
Obecnie projekt ustawy jest rozpatrywany przez Radę Ministrów. Nowe przepisy mają zacząć obowiązywać już w styczniu 2017 roku.
