W Unii Europejskiej trwa dyskusja na temat konieczności uregulowania prawa pracowników korzystających z elektronicznych narzędzi pracy (zwłaszcza pracujących zdalnie) do bycia offline. Oczywistym tłem tej dyskusji jest związane z pandemią koronawirusa istotne zwiększenie liczby osób pracujących poza biurem i łączących się z pracodawcą za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Wygląda na to, że dyskusja ta doprowadzi do uchwalenia przepisów gwarantujących pracownikom prawo do bycia offline. Niedawno bowiem, pod koniec stycznia, Parlament Europejski przyjął rezolucję w tej sprawie, zawierającą zalecenia dla Komisji Europejskiej w sprawie prawa do bycia offline.
„Kultura” pracownika stale dostępnego i jej konsekwencje
W rezolucji Parlament zauważył, że postęp technologiczny umożliwił wytworzenie się swoistej „kultury” pracownika stale osiągalnego, będącego w stałej gotowości, co w oczywisty sposób może naruszać choćby przepisy o czasie pracy, sprzyjać zakłóceniu równowagi między czasem pracy a czasem wolnym, a w konsekwencji nawet prowadzić do zaburzeń zdrowotnych. Parlament zauważył też, że z uwagi na zwykle większe obciążenie kobiet obowiązkami związanymi choćby z opieką nad dziećmi, to one – musząc godzić obowiązki służbowe z rodzicielskimi – są najbardziej narażone na negatywne skutki tego zjawiska. W treści rezolucji zauważono także, że nie istnieje obecnie żadne prawo wspólnotowe, które gwarantowałoby pracownikom prawo do bycia dla pracodawcy nieosiągalnym.
Regulacje krajowe dotyczące prawa do bycia offline
Przepisy gwarantujące pracownikom prawo do odłączenia się, bycia niedostępnym dla pracodawcy, jako pierwsza w Europie wprowadziła w 2016 r. Francja. Zobowiązują one do przeprowadzenia na poziomie przedsiębiorstwa obowiązkowych negocjacji ze związkami zawodowymi w celu określenia, na jakich warunkach pracownik może skorzystać z prawa do bycia offline. Jeżeli negocjacje te nie przyniosą efektu – procedurę w tej sprawie ustanawia pracodawca (jest to jego obowiązek)1. W ślad za Francją, poszły między innymi Luksemburg i Włochy. W Polsce, póki co, nie ma szczegółowych regulacji dotyczących tego zagadnienia.
Co wynika z rezolucji Parlamentu Europejskiego?
Zgodnie z Traktatem o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej inicjatywa ustawodawcza przysługuje Komisji Europejskiej, Parlament ma jednak także prawo do takiej inicjatywy, które realizuje poprzez zwrócenie się do Komisji o przedstawienie przez nią wniosku ustawodawczego w zakreślonym przez Parlament terminie, sam wniosek zwykle jednak nie obliguje Komisji do jego przyjęcia. Parlament dąży do przyjęcia unijnej dyrektywy ustalającej minimalne normy i warunki w celu zagwarantowania, że pracownicy będą mogli skutecznie korzystać z prawo do bycia offline. Prawo do rozumie jako prawo do powstrzymania się od angażowania w zadania związane z pracą oraz uczestniczenia w komunikacji elektronicznej (włączając w to rozmowy telefoniczne) poza czasem pracy, bez ponoszenia negatywnych konsekwencji.
1. Cyt. za www.eurofound.europa.eu/observatories/eurwork/industrial-relations-dictionary/right-to-disconnect
